در سال 1981 مطابق قانون جدید آموزش عالی (شماره 2547) ، اداره آموزش عالی در ترکیه به طور جامع بازسازی شد. بدین ترتیب این سیستم متمرکز شد و کلیه مؤسسات آموزش عالی به شورای آموزش عالی متصل شدند. پس از این تغییر ساختار ، همه موسسات آموزش عالی به صورت دانشگاه طراحی شدند. گسترش آموزش عالی در سراسر کشور حاصل شد ، آموزش عالی متمرکز شد و امتحان ورودی دانشگاه معرفی شد. علاوه بر دانشگاه های دولتی ، اولین دانشگاه غیرانتفاعی در ترکیه با ارائه آموزش برای دانشجویان در سال 1986 آغاز به کار کرد. از سال 2012 ، آموزش اجباری در ترکیه 12 سال به طول میانجامد و در سه مرحله (دوره ی اول آموزش ابتدایی ، دوره ی دوم آموزش ابتدایی و آموزش متوسطه) تقسیم می شود.
- آموزش پیش دبستانی: این دوره شامل آموزش كودكان در گروه سنی 3 تا 5 سال است كه به سن آموزش ابتدایی اجباری نرسیده اند و این دوره اختیاری ست.
- دوره اول آموزش ابتدایی: این دوره شامل آموزش کودکان در گروه سنی 6 تا 10 سال است. آموزش ابتدایی برای همه شهروندان اجباری است، در مدارس دولتی رایگان است و چهار سال (کلاس های اول،دوم، سوم و چهارم) طول میکشد .
- دوره دوم آموزش ابتدایی: این دوره شامل آموزش کودکان در گروه سنی 10 تا 14 سال است. آموزش ابتدایی برای همه شهروندان اجباری است. در مدارس دولتی رایگان است و چهار سال (کلاس های پنجم، ششم، هفتم و هشتم) طول می کشد . در پایان مدرسه ابتدایی ، به دانش آموزان درباره دبیرستان های عمومی و فنی و حرفه ای که در آینده در آنها شرکت خواهند کرد ، اطلاعاتی داده می شود.
- آموزش متوسطه: این دوره شامل دبیرستان های عمومی یا فنی و حرفه ای است که دوره های چهار ساله را برای دانش آموزان 14 تا 17 ساله (کلاس های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم) برگزار می کند. آموزش متوسطه برای همه شهروندان اجباری است و در مدارس دولتی رایگان است.
- آموزش عالی: دانش آموزان پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان می توانند در دوره های آموزش عالی ثبت نام کنند که این کار با سیستم سه دوره ای بولونیا هماهنگ است.
به علت موقعیت جغرافیایی خاص ترکیه، نظام آموزشی این کشور از الگوی به کار رفته توسط همسایگان اروپایی و آسیایی اشتقاق یافته است. تحصیل در مدارس دولتی ترکیه در واقع دارای ترکیبی از المان های تحصیل در مدارس آسیایی و اروپایی می باشد که مورد توجه خواهد بود. پس از سرنگونی امپراطوری بزرگ عثمانی، ترکیه با تداوم استقلال خود توانست تغییرات متعددی در نظام آموزشی و نحوه تدریس مدارس به وجود آورده و توجه خانواده های بسیاری را به خود جلب نماید. افراد با اهداف و مقاصد گوناگونی چون اشتغال در بازار کار، سرمایه گذاری، ازدواج و تحصیل به این کشور اوراسیایی مهاجرت می کنند که در سال های اخیر دریافت مجوز تحصیل از متداول ترین شیوه ها می باشد.
با توجه به افزایش آمار متقاضیان تحصیل در ترکیه می توان دریافت بهبود عملکرد نظام تحصیلی این کشور نشأت گرفته از اصلاحات عمده و بودجه های تخصیص یافته از سوی دولت است. مدارس ترکیه در سه نوع دولتی، خصوصی و بین المللی به آموزش کودکان و نوجوانان می پردازند؛ شایان ذکر است که شهروندان ترکیه می توانند حداکثر به مدت 12 سال از شرایط تحصیل رایگان در مدارس دولتی این کشور بهره برده و برای مهاجران خارجی نیز منعی در این زمینه وجود ندارد.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگرچه مدارس بین المللی و خصوصی ترکیه از مزایایی چون ساعات طولانی تر آموزش، کلاس هایی با جمعیت کمتر دانش آموزان و کادر متخصص آموزش برخوردار هستند، شهریه اخذ شده آن ها نیز بسیار مقرون به صرفه است. همچنین اغلب مدارس دولتی ترکیه از امکاناتی چون سالن های ورزشی، کتابخانه های مجهز و آمفی تئاتر برخوردار می باشند. انواع مدارس فعال در ترکیه تحت نظر آموزش و پرورش این کشور هستند؛ افراد قادر خواهند بود از 5 سالگی تا زمان ورود به دانشگاه از شرایط تحصیل رایگان در مراکز و موسسات دولتی آموزش عالی بهره مند بوده و با ارائه کارت اقامت و گواهی نفوس از تسهیلات ارائه شده از سوی دولت ترکیه برای دانش آموزان استفاده کنند.
درصورتیکه که افراد موفق به اخذ حداقل نمره معین نشده و ملزم به تکرار پایه گردند، می بایست مبلغی را به عنوان شهریه بپردازند. در فهرست مشخصات ارائه شده به مدارس جهت ثبت نام، آدرس منزل خانواده ها نیز درج شده است که علت آن آگاهی از موقعیت جغرافیایی محل سکونت دانش آموزان پیش از ثبت نام می باشد. خانواده می توانند در صورت تمایل مبلغی را به عنوان کمک به رشد اقتصادی مدرسه به اختیار خود پرداخت نمایند اما الزامی در این زمینه وجود ندارد.
نظام آموزشی در کشور ترکیه
سیستم آموزشی در ترکیه مقاطع تحصیلی را طبق نظم 4+4+4 معین نموده است. بدان معنا که دانش آموزانی که دوره های مهدکودک و پیش دبستان را پشت سر گذاشته اند به مدت 4 سال در مقطع دبستان مشغول به تحصیل خواهند بود، در دوره متوسطه عمومی این افراد با آموزش هایی مازاد بر برنامه درسی چون افزایش مهارت های زندگی و ارتباط جمعی طی 4 سال آشنا شده و در 4 سال پایانی نیز نوجوانان ترکیه ای با انتخاب زمینه تحصیلی مورد علاقه خود آموزش های تخصصی به فراخور رشته مربوطه را می بینند. طبق اعلام دولت این کشور هر ساله حدود 400000 دانش آموز از دبیرستان های این کشور مدرک تحصیلی معتبر خود را دریافت کرده و آماده ورود به دانشگاه می گردند. مدارک مورد نیاز جهت دریافت مجوز تحصیل در مدارس دولتی ترکیه به شرح ذیل می باشند:
- اصل و کپی گذرنامه
- برگه درخواست دنکلیک
- گواهی نفوس
- آدرس محل اقامت
- ریز نمرات و سوابق تحصیلی پیشین
آشنایی با مدارس دولتی ترکیه
اغلب مدارس دولتی ترکیه دارای لباس فرم آبی یا سرمه ای رنگ می باشند؛ داشتن پوشش معین و لباس فرم اجباری بوده و کلاس های درس این مدارس به صورت مختلط برگزار می گردند. سال تحصیلی در این مدارس از هفته نخست سپتامبر آغاز شده و تا اواخر ژوئن ادامه می یابد. درواقع دانش آموزان به صورت مفید 6 ماه از سال را به یادگیری دروس می پردازند. زبان تحصیل در مدارس دولتی ترکیه، ترکی استانبولی بوده و علاوه بر 3 ماه تعطیلی مقرر در تابستان، تعطیلات زمستانی متعددی در ماه هایی چون فوریه به مناسبت های گوناگون نظیر جشن آتاتورک وجود دارد. برخی از مدارس پیش دبستانی و دبستان های ترکیه علاوه بر زبان رسمی این کشور، دوره های زبان انگلیسی را نیز برای کودکان در نظر گرفته اند که این امکان اغلب در مدارس غیر دولتی و بین المللی این کشور مشاهده می شود.
آموزش های خواندن و نوشتن، دوره های تربیت بدنی، آشنایی با محاسبات، هنر و تعالیم دینی از اصول و پایه های تدریس در مدارس دولتی ترکیه می باشند؛ مدارس خصوصی دارای ظرفیت محدودی برای کلاس های درس بوده و به ارائه بهتر امکانات در ازای دریافت شهریه های نسبتا معقول می پردازند. ازمیر و بورسا جزء بهترین شهرهای ترکیه برای تحصیل هستند. همچنین دو مدرسه ایرانی در شهرهای استانبول و آنکارا واقع شده اند که زیر نظر آموزش و پرورش کشور ما ایران، در مقاطع مختلف به ثبت نام دانش آموزان می پردازند.
معرفی بهترین مدارس دولتی ترکیه
طبق قانون شماره 1739 از اصول آموزش در ترکیه، نهادهای تحصیلی در این کشور به دو شاخه آموزش رسمی و غیر رسمی تقسیم می گردند. آموزش رسمی همان نظام مدرسه است که به تفصیل پیرامون آن سخن گفتیم و اما آموزش غیر رسمی که شامل دوره های فنی و حرفه ای جهت کسب آمادگی از سوی علاقه مندان برای ورود به بازار کار می باشد. در بخش رسمی بهترین مدارس دولتی ترکیه با نام های Tarabya British Schools، Serdar Gökbayrak Martyrs Primary School و Enka High School شناخته می شوند.